حد در حقوق کیفری ایران
حد، مجازاتی است که نوع، میزان و کیفیت اجرای آن به‌صورت دقیق توسط شرع یا قانون تعیین شده است و قاضی حق تغییر آن را ندارد.
ویژگی‌های حد:
1. ثابت و غیرقابل تخفیف است، مگر در مواردی که قانون اجازه دهد.
2. اجرای آن نیازمند ادله دقیق مانند اقرار، شهادت شهود خاص یا دلایل محکمه‌پسند است.
3. فلسفه حد، حفظ نظم عمومی و صیانت از ارزش‌های دینی و اجتماعی است
دعوای تصرف عدوانی
این دعوا هم مربوط به اموال غیرمنقوله، ولی تفاوتش با خلع ید اینه که در اینجا خواهان الزاماً نیازی به سند مالکیت نداره، بلکه باید سابقه تصرف مشروع خودش رو نشون بده.
تصرف عدوانی یعنی اینکه کسی مال غیرمنقول دیگری رو بدون رضایت و با زور و غلبه تصرف کنه.
در این دعوا، دادگاه بررسی می‌کنه که آیا خواهان سابقاً در ملک تصرف داشته و خوانده بدون مجوز، او رو از تصرف خارج کرده یا نه
حضانت فرزندان هم حق و هم تکلیف والدین است.
• اگر یکی از والدین صلاحیت نگهداری از فرزند را نداشته باشد، دادگاه می‌تواند حضانت را از او سلب کند.
• موارد سلب حضانت شامل اعتیاد زیان‌آور، فساد اخلاقی، بیماری‌های روانی خطرناک، سوءرفتار و عدم مواظبت کافی است.
• ترک انفاق و بی‌توجهی به نیازهای اساسی کودک نیز از دلایل سلب حضانت است.
• در چنین شرایطی، حضانت به والد صالح یا فرد شایسته دیگری واگذار می‌شود.
• مصلحت کودک در این تصمیم اولویت اصلی دادگاه است.
• پدر و مادر حتی پس از سلب حضانت، حق ملاقات با فرزند را دارند.
• اگر هر دو والد فاقد صلاحیت باشند، دادگاه ممکن است قیم یا شخص دیگری را برای حضانت تعیین کند.
• حضانت با ولایت تفاوت دارد؛ ولایت همچنان با پدر و جد پدری باقی می‌ماند
خلع ید: دعوایی است که مالک رسمی علیه متصرف غیرقانونی طرح می‌کند. شرطش داشتن سند مالکیت رسمی است.
• تخلیه ید: مربوط به قرارداد اجاره است. وقتی مدت تمام شود یا مستأجر تخلف کند، موجر می‌تواند دعوای تخلیه مطرح کند.
• تصرف عدوانی: اگر کسی بدون رضایت مالک ملکی را تصرف کند. علاوه بر جنبه حقوقی، جنبه کیفری هم دارد.
• مزاحمت و ممانعت از حق: مثل اینکه کسی جلوی استفاده مالک از حق عبور را بگیرد.
وقتی اسم «سرقت» میاد، ذهن خیلی‌ها میره سمت دزدیدن پول یا طلا. اما توی حقوق کیفری، سرقت معنای دقیق‌تری داره:
«ربودن مال منقول متعلق به دیگری، بدون اجازه و با قصد تملک.»
یعنی اگر چیزی ارزش اقتصادی نداشته باشه، مال غیرمنقول مثل زمین یا آپارتمان باشه، یا اصلاً صاحب مال خودش با رضایت داده باشه، سرقتی در کار نیست.
سرقت مثل یک معماست؛ باید همه قطعاتش کنار هم قرار بگیره تا جرم کامل بشه:
• ربودن واقعی انجام بشه.
• مال، مالیت داشته باشه.
• منقول باشه.
• مال متعلق به غیر باشه.
• و نهایتاً قصد تملک وجود داشته باشه.
اما همه سرقت‌ها شبیه هم نیستند!
قانون دو نوع سرقت رو می‌شناسه:
سرقت حدی → وقتی همه شرایط خاص جمع بشه:
حرز شکسته بشه (مثل گاوصندوق یا درِ بسته)، مال به نصاب برسه، و سارق عاقل و مختار باشه.
نتیجه؟ مجازات سخت‌گیرانه: «قطع ید».
معضل تصرف عدوانی
معضل: مالک یا متصرف سابق، پس از مدتی می‌بیند شخصی بدون اجازه وارد ملکش شده و آن را در اختیار گرفته است.
راه‌حل: با طرح دعوای رفع تصرف عدوانی می‌توان بدون بررسی مالکیت قطعی، صرفاً بر اساس سابقه تصرف و تصرف غیرقانونی خوانده، حکم رفع تصرف گرفت.
تکنیک: در املاک فاقد سند رسمی، مدارکی مثل قبوض آب و برق، گاز، عکس، فیلم و شهادت شهود را نگهداری کنید تا سابقه تصرف شما در دادگاه اثبات شود.
معضل فروش مال غیر
معضل: خریدار ملکی را با سند یا قولنامه معتبر خریداری کرده، اما بعداً می‌فهمد فروشنده همان ملک را قبلاً به شخص دیگری فروخته است.
راه‌حل: اگر فروشنده در زمان معامله مالک نبوده یا ملک قبلاً منتقل شده باشد، جرم فروش مال غیر مطرح است و شاکی می‌تواند هم شکایت کیفری و هم دعوای ابطال معامله مطرح کند.
تکنیک: پیش از خرید، استعلام ثبتی و بازدید حضوری از دفتر اسناد رسمی بگیرید و مطمئن شوید ملک در رهن، توقیف یا معامله قبلی نباشد.
معضل قرارداد شفاهی
معضل: طرفین معامله بدون قرارداد مکتوب توافق کرده و اکنون یکی از طرفین منکر تعهدات خود است.
راه‌حل: استناد به ادله اثبات دعوی مانند شهادت شهود، مکاتبات، پیامک و حتی پرینت چت‌های رسمی می‌تواند مؤثر باشد.
تکنیک: حتی برای توافق‌های جزئی، یک قرارداد ساده با ذکر تاریخ و امضا تنظیم کنید تا در دادگاه ادله قوی داشته باشید.
معضل جرایم علیه امنیت
معضل: موکل بدون اطلاع، محتوایی را بازنشر کرده که از نظر قانون، مصداق جرم علیه امنیت محسوب شده است.
راه‌حل: اثبات فقدان سوءنیت و آگاهی، و ارائه مستندات فرهنگی یا علمی بودن محتوا می‌تواند منجر به تبرئه شود.
تکنیک: پیش از انتشار محتواهای مهم از مشاوره حقوقی استفاده کنید تا از مصادیق جرایم امنیتی مطلع شوید.
معضل امتناع از استرداد مال
معضل: موکل مالی را به آشنا یا شریک تحویل داده و اکنون او از بازگرداندن آن خودداری می‌کند.
راه‌حل: صرف امتناع از استرداد، الزاماً خیانت در امانت نیست؛ برای تحقق جرم، باید تصرفات مضر یا مخالف قرارداد (مانند فروش، تغییر، تخریب یا استفاده غیرمجاز) انجام شده باشد. در غیر این صورت، دعوای حقوقی استرداد مال یا مطالبه مطرح می‌شود.
تکنیک: هنگام تحویل مال، قرارداد یا رسیدی تنظیم کنید که نوع، مشخصات، تاریخ تحویل و محدودیت استفاده از مال را دقیقاً ذکر کند تا در صورت تخلف، امکان اثبات سوءنیت فراهم باشد.