وقتی اسم «سرقت» میاد، ذهن خیلی‌ها میره سمت دزدیدن پول یا طلا. اما توی حقوق کیفری، سرقت معنای دقیق‌تری داره:
«ربودن مال منقول متعلق به دیگری، بدون اجازه و با قصد تملک.»
یعنی اگر چیزی ارزش اقتصادی نداشته باشه، مال غیرمنقول مثل زمین یا آپارتمان باشه، یا اصلاً صاحب مال خودش با رضایت داده باشه، سرقتی در کار نیست.
⸻
سرقت مثل یک معماست؛ باید همه قطعاتش کنار هم قرار بگیره تا جرم کامل بشه:
• ربودن واقعی انجام بشه.
• مال، مالیت داشته باشه.
• منقول باشه.
• مال متعلق به غیر باشه.
• و نهایتاً قصد تملک وجود داشته باشه.
⸻
اما همه سرقت‌ها شبیه هم نیستند!
قانون دو نوع سرقت رو می‌شناسه:
سرقت حدی → وقتی همه شرایط خاص جمع بشه:
حرز شکسته بشه (مثل گاوصندوق یا درِ بسته)، مال به نصاب برسه، و سارق عاقل و مختار باشه.
نتیجه؟ مجازات سخت‌گیرانه: «قطع ید».
معضل تصرف عدوانی
معضل: مالک یا متصرف سابق، پس از مدتی می‌بیند شخصی بدون اجازه وارد ملکش شده و آن را در اختیار گرفته است.
راه‌حل: با طرح دعوای رفع تصرف عدوانی می‌توان بدون بررسی مالکیت قطعی، صرفاً بر اساس سابقه تصرف و تصرف غیرقانونی خوانده، حکم رفع تصرف گرفت.
تکنیک: در املاک فاقد سند رسمی، مدارکی مثل قبوض آب و برق، گاز، عکس، فیلم و شهادت شهود را نگهداری کنید تا سابقه تصرف شما در دادگاه اثبات شود.
معضل فروش مال غیر
معضل: خریدار ملکی را با سند یا قولنامه معتبر خریداری کرده، اما بعداً می‌فهمد فروشنده همان ملک را قبلاً به شخص دیگری فروخته است.
راه‌حل: اگر فروشنده در زمان معامله مالک نبوده یا ملک قبلاً منتقل شده باشد، جرم فروش مال غیر مطرح است و شاکی می‌تواند هم شکایت کیفری و هم دعوای ابطال معامله مطرح کند.
تکنیک: پیش از خرید، استعلام ثبتی و بازدید حضوری از دفتر اسناد رسمی بگیرید و مطمئن شوید ملک در رهن، توقیف یا معامله قبلی نباشد.
معضل قرارداد شفاهی
معضل: طرفین معامله بدون قرارداد مکتوب توافق کرده و اکنون یکی از طرفین منکر تعهدات خود است.
راه‌حل: استناد به ادله اثبات دعوی مانند شهادت شهود، مکاتبات، پیامک و حتی پرینت چت‌های رسمی می‌تواند مؤثر باشد.
تکنیک: حتی برای توافق‌های جزئی، یک قرارداد ساده با ذکر تاریخ و امضا تنظیم کنید تا در دادگاه ادله قوی داشته باشید.
معضل جرایم علیه امنیت
معضل: موکل بدون اطلاع، محتوایی را بازنشر کرده که از نظر قانون، مصداق جرم علیه امنیت محسوب شده است.
راه‌حل: اثبات فقدان سوءنیت و آگاهی، و ارائه مستندات فرهنگی یا علمی بودن محتوا می‌تواند منجر به تبرئه شود.
تکنیک: پیش از انتشار محتواهای مهم از مشاوره حقوقی استفاده کنید تا از مصادیق جرایم امنیتی مطلع شوید.
معضل امتناع از استرداد مال
معضل: موکل مالی را به آشنا یا شریک تحویل داده و اکنون او از بازگرداندن آن خودداری می‌کند.
راه‌حل: صرف امتناع از استرداد، الزاماً خیانت در امانت نیست؛ برای تحقق جرم، باید تصرفات مضر یا مخالف قرارداد (مانند فروش، تغییر، تخریب یا استفاده غیرمجاز) انجام شده باشد. در غیر این صورت، دعوای حقوقی استرداد مال یا مطالبه مطرح می‌شود.
تکنیک: هنگام تحویل مال، قرارداد یا رسیدی تنظیم کنید که نوع، مشخصات، تاریخ تحویل و محدودیت استفاده از مال را دقیقاً ذکر کند تا در صورت تخلف، امکان اثبات سوءنیت فراهم باشد.