اتاق خبر
جدیدترین خبرهای رسمی حقوقی و روانشناسی
مصاحبه چالشی درباره عقد هبه و دعاوی مربوط به آن
مصاحبه چالشی درباره عقد هبه و دعاوی مربوط به آن
خبرنگار: آقای بشیری، عقد هبه در روابط زوجین همیشه یکی از موضوعات پرچالش در دعاوی خانوادگی بوده است. چرا این موضوع تا این حد مورد اختلاف قرار می‌گیرد؟
محمد نبی بشیری (وکیل پایه یک دادگستری): دلیل اصلی این است که بسیاری از هبه‌هایی که در زندگی مشترک صورت می‌گیرد، تحت تأثیر احساسات و شرایط خاصی انجام می‌شود، اما وقتی روابط به مشکل می‌خورد، یکی از طرفین به دنبال بازپس‌گیری اموال هبه‌شده است. این در حالی است که قانون برای رجوع به هبه شرایط خاصی را در نظر گرفته و همیشه امکان بازگشت وجود ندارد.
خبرنگار: پس یعنی هر هبه‌ای را نمی‌توان پس گرفت؟ در چه شرایطی رجوع به هبه ممکن نیست؟
بشیری: دقیقاً. طبق ماده 803 قانون مدنی، چند مورد وجود دارد که در آن‌ها رجوع به هبه ممکن نیست:
اگر مال هبه‌شده (عین موهوبه) از بین رفته باشد؛ مثلاً اگر زنی که طلا یا ملکی را هبه گرفته، آن را فروخته یا از بین رفته باشد، امکان بازپس‌گیری وجود ندارد.
اگر مال به شخص ثالث منتقل شده باشد؛ مثلاً اگر زنی که ملک را به نامش زده‌اند، آن را به فرد دیگری فروخته باشد.
اگر یکی از طرفین فوت کند؛ یعنی چه واهب (بخشنده) و چه متهب (گیرنده) فوت کند، دیگر امکان رجوع نیست.
اگر هبه‌ی معوض باشد؛ یعنی در ازای آن چیزی دریافت شده باشد. برای مثال، اگر شوهر مالی را به همسر خود هبه کند و در ازای آن همسرش کاری برای او انجام داده باشد، این هبه دیگر رجوع‌پذیر نخواهد بود.
خبرنگار: در عمل، بیشتر دعواهای مربوط به هبه بر سر چه اموالی است؟
بشیری: بیشترین اختلافات درباره املاک، خودرو، و طلا و جواهرات است. بسیاری از مردان در دوران زندگی مشترک، ملک یا خودرویی را به نام همسرشان می‌کنند، اما بعد از طلاق متوجه می‌شوند که امکان بازپس‌گیری آن چندان ساده نیست. در مورد طلا هم برخی استدلال می‌کنند که چون طلاها در طول زندگی مشترک مصرف شده، دیگر امکان رجوع وجود ندارد، اما در برخی پرونده‌ها دادگاه به نیت واهب توجه کرده و حکم به بازگشت اموال داده است.
خبرنگار: آیا افرادی که اموالشان را هبه کرده‌اند، می‌توانند از طریق حقوقی آن را بی‌اثر کنند؟
بشیری: بله، برخی تلاش می‌کنند با استناد به صوری بودن هبه یا انجام آن تحت فشار و اجبار، قرارداد را بی‌اعتبار کنند. برخی هم با ادعای این‌که هبه‌ی معوض بوده و در ازای آن چیزی دریافت کرده‌اند، سعی می‌کنند امکان رجوع را از بین ببرند. این ترفندها در برخی پرونده‌ها نتیجه داده و در برخی دیگر، دادگاه به نیت واقعی طرفین توجه کرده و اجازه رجوع نداده است.
خبرنگار: با توجه به این چالش‌ها، توصیه شما برای افرادی که قصد هبه دارند، چیست؟
بشیری: افراد باید آگاه باشند که هبه یک تصمیم حقوقی مهم است و همیشه امکان بازپس‌گیری آن وجود ندارد. توصیه من این است که قبل از هر اقدام، با یک وکیل مشورت کنند و در صورت هبه‌ی اموال ارزشمند، اسناد و مدارک لازم را تنظیم کرده و تکلیف رجوع‌پذیری یا معوض بودن هبه را مشخص کنند تا در آینده دچار مشکلات حقوقی نشوند.
خبرنگار: سپاس از شما آقای بشیری بابت این توضیحات جامع و شفاف. امیدواریم که آگاهی حقوقی در این زمینه افزایش یابد و افراد با دقت بیشتری تصمیم‌گیری کنند
