اتاق خبر
جدیدترین خبرهای رسمی حقوقی و روانشناسی
موانع حقوقی طلاق از سوی زوجه در گفتگو با سعید قیطانی
مصاحبه چالشی درباره افزایش طلاق از سوی زوجه و موانع حقوقی آن
خبرنگار: آقای قیطانی، در سال‌های اخیر آمار درخواست‌های طلاق از سوی زوجه افزایش یافته است. به نظر شما، دلیل این روند صعودی چیست؟
سعید قیطانی (وکیل پایه یک دادگستری): این مسئله دلایل متعددی دارد. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، افزایش آگاهی زنان نسبت به حقوق خود و کاهش تابوهای اجتماعی درباره طلاق است. همچنین، مشکلات اقتصادی، اعتیاد، خیانت، خشونت خانگی و عدم تأمین مالی مناسب از سوی شوهر، از جمله دلایلی هستند که زنان را به سمت طرح دادخواست طلاق سوق می‌دهند. امروزه زنان کمتر حاضرند در زندگی‌های پرتنش و بدون آرامش باقی بمانند.
خبرنگار: اما بسیاری از زنان در مسیر طلاق با موانع حقوقی جدی مواجه می‌شوند. مهم‌ترین این موانع چیست؟
قیطانی: بزرگ‌ترین مانع، عدم اختیار قانونی زن برای طلاق در شرایط عادی است. طبق ماده 1133 قانون مدنی، مرد هر زمان که بخواهد، می‌تواند همسرش را طلاق دهد، اما زن تنها در صورت اثبات عسر و حرج، یا داشتن وکالت در طلاق، می‌تواند طلاق بگیرد. بسیاری از زنان شرایط عسر و حرج را دارند، اما اثبات آن در دادگاه بسیار دشوار است.
خبرنگار: اثبات عسر و حرج چقدر سخت است؟ آیا زنان معمولاً در این مسیر موفق می‌شوند؟
قیطانی: این موضوع بستگی به دلیل ارائه‌شده دارد. مواردی مانند اعتیاد شدید شوهر، محکومیت به حبس طولانی، ضرب و جرح مستمر، عدم پرداخت نفقه، ترک زندگی و خیانت، در صورت وجود ادله و مستندات کافی، شانس بالایی برای پذیرش در دادگاه دارند. اما ناسازگاری اخلاقی، مشکلات عاطفی یا عدم تفاهم به‌تنهایی برای طلاق کافی نیست و در چنین شرایطی زنان با روند طولانی و فرسایشی در دادگاه مواجه می‌شوند.
خبرنگار: برخی مردان برای جلوگیری از طلاق، از حقوق مالی زن سوءاستفاده می‌کنند. آیا چنین مواردی را در پرونده‌های خود دیده‌اید؟
قیطانی: بله، این اتفاق به‌کرات رخ می‌دهد. بسیاری از مردان برای فشار به زن، مهریه را پرداخت نمی‌کنند، اجازه خروج از کشور را سلب می‌کنند، یا حتی از ملاقات فرزند به‌عنوان ابزار فشار استفاده می‌کنند. بعضی از مردان حتی از حق حضانت فرزند برای مجبور کردن زن به گذشت از حقوق مالی‌اش بهره می‌برند.
خبرنگار: از سوی دیگر، برخی مردان ادعا می‌کنند که زنان صرفاً برای دریافت مهریه درخواست طلاق می‌دهند. آیا این ادعا درست است؟
قیطانی: چنین مواردی وجود دارد، اما نمی‌توان آن را به همه تعمیم داد. در بسیاری از پرونده‌ها، زنان چندین سال برای گرفتن طلاق مبارزه می‌کنند و در نهایت، برای خلاصی از زندگی نامناسب، از مهریه خود گذشت می‌کنند. اگر هدف زنان صرفاً مهریه بود، هرگز از آن چشم‌پوشی نمی‌کردند. بنابراین، این ادعا بیشتر جنبه احساسی و تبلیغاتی دارد تا حقوقی.
خبرنگار: آیا گرفتن وکالت در طلاق در زمان عقد می‌تواند این مشکلات را کاهش دهد؟
قیطانی: قطعاً. اما متأسفانه بسیاری از خانواده‌ها هنوز در برابر دادن وکالت در طلاق مقاومت می‌کنند. در حالی که این حق می‌تواند به زنان امکان رهایی از زندگی‌های ناموفق را بدون نیاز به اثبات عسر و حرج بدهد. در حال حاضر، زنانی که این حق را ندارند، باید یک روند سخت و طولانی را طی کنند که گاهی چندین سال به طول می‌انجامد.
خبرنگار: پس به نظر شما، مهم‌ترین اصلاح حقوقی که باید در این زمینه انجام شود، چیست؟
قیطانی: دو تغییر اساسی می‌تواند شرایط را عادلانه‌تر کند:
1. ایجاد تعادل در حق طلاق؛ به این معنا که زنان نیز بتوانند بدون نیاز به اثبات عسر و حرج، درخواست طلاق دهند.
2. کاهش روند فرسایشی اثبات عسر و حرج؛ دادگاه‌ها باید رسیدگی را تسهیل کرده و سخت‌گیری‌های غیرضروری را حذف کنند تا زنانی که واقعاً در شرایط دشوار هستند، مجبور نباشند سال‌ها درگیر فرآیندهای قضایی شوند.
خبرنگار: آقای قیطانی، از شما بابت این توضیحات دقیق و روشنگرانه تشکر می‌کنم. امیدواریم با تغییر قوانین و رویه‌های قضایی، زنان در شرایط سخت بتوانند سریع‌تر به حقوق خود برسند.
