مفهوم مالیات و مجازات فرار مالیاتی

مالیات چیست؟   دولت ها به منظور آنکه بتوانند  خدمات خود را ارائه دهند به یک منبع تامین هزینه برای خدمات مذکور نیازدارند و به نوعی مناسب ترین منبع برای تامین هزینه ها، اخذ مالیات است.به عبارت دیگر مالیات، یک نوع هزینه اجتماعی است که شهروندان جامعه در مقابل استفاده از امکانات و خدمات عمومی باید پرداخت کنند. در واقع توسط مالیات، بخشی از درآمدهای جامعه یا سود حاصل از فعالیت های اقتصادی به دولت منتقل می گردد، زیرا ابزار ها و امکانات کسب درآمد توسط دولت فراهم شده است .

آیا مالیات مبلغ معینی می باشد؟   میزان مالیات توسط قانون ،دولت و براساس اطلاعات و جزئیات خاصی تعیین می شود که نمی توان مبلغ ثابتی را به عنوان مالیات بیان نمود. بدین اساس، مالیات با توجه به توان مالی مالیات دهندگان تعیین شده تا سبب ورشکستگی کسب و کارها نگردد و مشکلاتی را برای افراد حقیقی و حقوقی ایجاد نکند.

مفهوم فرار مالیاتی و مجازات آن چیست؟ ابتداعا بهتر است مفهوم فرار مالیاتی را بررسی کنیم. در قانون، افرادی که به هر نحو از پرداخت مالیات خودداری کنند یا مبلغی کمتر از رقم رسمی را پرداخت نمایند ملقب به فرار مالیاتی می گردند.فرار مالیاتی ،شامل تمام ارکان نظام و سازمان های مربوطه است و چنانچه هر یک از ارگان ها رسمی و غیر رسمی مالیات خود را پرداخت نکنند، دچار عواقب حقوقی می شوند.عدم پرداخت مالیات از سوی اشخاص حقیقی، مجازات درجه شش (حبس بیش از شش ماه تا دوسال و جزای نقدی از دو تا هشت میلیون تومان،شلاق از 31 تا 74 ضربه ،محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از شش ماه تا پنج سال و انتشار حکم قطعی در رسانه ها) خواهد بود.جرم فرار مالیاتی اشخاص حقوقی طبق ماده 275 قانون مالیات های مستقیم ،ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی به مدت شش ماه تا دوسال و ممنوعیت از صدور برخی اسناد تجاری خواهد بود .

چه اشخاصی مشمول مالیات می باشند؟ مطابق با قانون مالیات ها، افراد حقیقی و حقوقی که ساکن ایران بوده و صاحب املاک می باشند ، مشمول مالیات خواهند بود. طبق ماده 1 قانون مالیات های مستقیم ، اشخاص مشمول مالیات به سه گروه دسته بندی شده اند که عبارتند از: تمام اشخاص حقیقی و حقوقی دارای ملک و املاک در ایران،شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران که از طریق کشورهای دیگر کسب درآمد کرده و درآمد را به ایران وارد می کند و شخص ایرانی مقیم خارج از ایران که درآمدهایی را داخل ایران کسب می کند.

برای محاسبه میزان مالیاتی که به شخص حقیقی مقیم ایران تعلق می‌گیرد، ابتدا مطابق با قوانین ایران ،مالیات برای درآمد کسب شده محاسبه می‌شود؛ در صورتی که میزان مالیات تعیین شده توسط قوانین ایران از مالیات پرداخت شده در کشور خارج از ایران بیشتر باشد، فرد موظف است مابه التفاوت را به عنوان مالیات پرداخت نماید.

دسته بندی انواع منابع مالیاتی در ایران به چه صورتی است؟ درهرکشوری متناسب با قوانین آن، مالیات را به انواع مختلفی تقسیم می کنند. در ایران نیز مالیات ، به دونوع مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تقسیم می شود.مالیات مستقیم ،همان مالیاتی است که دولت به طور مستقیم بر دارایی و درآمد افراد وضع می کند و به دو گروه مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم می شود. مالیات غیرمستقیم، مالیاتی است که به قیمت کالاها و خدمات افزوده شده و به مصرف کننده تحمیل می شود، مالیات غیرمستقیم به صورت مالیات گمرک، مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده می باشد.

کدام گروه از مشاغل مالیات از معاف می باشند؟ طبق قانون مالیاتی کشور، برخی از مشاغل معاف از مالیات می باشند . معاف شدن از مالیات یکی از سیاست هایی است که دولت به منظور حمایت از برخی مشاغل درنظر می گیرد. هدف دولت از عدم دریافت مالیات آن است که   هزینه مشاغل مذکور (با عدم پرداخت مالیات) کاهش یابد و صاحبان مشاغل با کاهش هزینه ای که دارند، بیشتر به فکر توسعه ی کار خود باشند. یکی از مشاغلی که مشمول معاف از مالیات می گردند مشاغلی که زمینه فعالیت آن ها معدنی و تولیدی می باشد ، فعالیت های معدنی و تولیدی مانند: واحدهای تولیدی، مراکز اقامتی، بیمارستان و هتل ها.لازم به ذکر است معاف از مالیات بودن مشاغل طبق ماده 132 قانون مالیاتی شرایطی دارد، بدین صورت که از تاریخ شروع فعالیت،آن ها به مدت 5 سال از پرداخت مالیات معاف می باشند.(چنانچه مشاغل در مناطق کمتر توسعه یافته قرار داشته باشند به مدت ده سال معاف از مالیات خواهند بود).دفاتر گردشگری و زیارتی نیز که دارای مجوز قانونی می باشند چنانچه اقدام به اعزام زائر به عراق، سوریه، عربستان و یا جذب گردشگر خارجی کنند، درآمد آنها شامل مالیات نمی شود.طبق قانون مالیات های مستقیم کشور،مراکز آموزشی نیز معاف از مالیات می باشند (درآمد مدارس غیرانتفاعی در تمامی مقاطع ،آموزشگاه های فنی وحرفه ای ، مراکز آموزش عالی و دانشگاه های غیرانتفاعی در مناطق کمتر توسعه یافته ،مشمول قانون معاف از مالیات خواهند بود).علاوه بر آن ،تمام موسساتی که از معلولان جسمی و ذهنی نگهداری می کنند و باشگاه های ورزشی دارای مجوز نیز مشمول قانون معاف از مالیات می باشند.طبق ماده 133 قانون مالیاتی کشور،تمام درآمد شرکت های تعاونی روستایی و صندوق هایی که در زمینه حمایت از کشاورزی فعالیت دارند ،از پرداخت مالیات معاف خواهند بود.(شرکت های تعاونی کارگری،صیادان ،عشایری و اتحادیه آن ).

آیا به صادرات، مالیات تعلق می گیرد؟ باتوجه به آنکه موضوع صادرات کالا و خدمات سبب رونق اقتصادی شده و ارز را وارد کشور میکند طبق ماده 141 قانون مالیات های مستقیم ،صادرات کالا غالبا معاف از مالیات صادرات می باشد(معافیت از مالیات برای صادرات مواد خام ،به 20 درصد درآمد حاصل از صادرات کاهش پیدا میکند). علاوه بر موادی که ذکر شد بر طبق قانون مالیاتی ،برخی از کارمندان نیز شامل قانون معاف از مالیات می شوند. طبق قانون مالیاتی، کارمندانی که درآمد ماهانه آنها پنج میلیون و ۶۰۰ هزار تومان باشد (در سال ۱۴۰۱) مشمول قانون معاف ازمالیات بوده اند و همچنین طبق ماده ۱۴۲ مالیات های مستقیم، تمام درآمد کارگاه های صنایع دستی، فرش دستباف، اتحادیه های تولیدی و شرکت های تعاونی ، معاف از مالیاتمی باشند.

گردآورنده : نگین ارزانی